InleidingCamino Portugais 2023 van VALENCA naar SANTIAGO
8 juni 2023 - 15 juni 2023
Reizen Patteeuw
o.l.v. x
Inleiding
De pelgrimsroute naar Santiago de Compostella (ook wel Sint Jacobsroute of Jacobsweg genoemd) (Spaans: Camino de Santiago; Galicisch: Camino de Santiago) is de bedevaart naar het graf van de apostel Jakobus in Santiago de Compostella in Spanje.
De belangrijkste route (hoofdroute) door Spanje was de Camino francés, die de voortzetting was van meerdere trajecten komend uit Frankrijk. De Camino francés was de middeleeuwse verkeersas die in Noord-Spanje loopt van de Pyreneeën naar het graf van Jakobus. Deze route loopt langs de steden Pamplona, Estella, Logrono, Burgos, Leön, Astorga en Ponferrada.
Er zijn ook enige andere secundaire routes van de Pyreneeën naar Santiago. Vanaf alle andere Europese landen lopen eveneens Jacobswegen naar Frankrijk en Spanje (met uitzondering van de Portugese route die uiteraard Frankrijk niet aandoet).
De Jacobswegen vormen dus een netwerk van wandelroutes, met Santiago de Compostella als excentrische spin.
Beweegredenen
Van oudsher hebben bedevaarten, naar welk bedevaartsoord ook, een religieus karakter: pelgrims reisden daarnaartoe ten einde daar aanwezige relikwieën te vereren. Ook ondernam men een bedevaart ter uitvoering van een aan God gedane belofte, of als van boetedoening. In de Middeleeuwen werden bedevaarten niet zelden als straf opgelegd door kerkelijke of zelfs wereldlijke rechtbanken.
Religieuze (of in elk geval levensbeschouwelijke) motieven spelen ook thans vaak een rol. Doch een aanmerkelijk deel van de pelgrims dat naar Santiago reist doet dit vanwege het cultuurhistorische erfgoed op de route, vanwege de fysieke uitdaging of om, vaak in samenhang met ontwikkelingen in het eigen leven, geruime tijd in een geheel andere omgeving te verkeren.
Vanouds was er geen voorschrift hoe men moest reizen. De meeste pelgrims gingen te voet, sommige hadden een paard. Vaak moest de reis onderbroken worden om werk te zoeken om in het levensonderhoud te voorzien. Na aankomst in Santiago wilde men natuurlijk weer terugreizen.
Met de moderne infrastructuur is de reis een stuk makkelijker geworden. Thans wordt er veel gefietst en zijn er veel verzorgingspunten en herbergen onderweg. Sommige pelgrims onderbreken de reis en gaan met het openbaar vervoer naar huis, met de bedoeling de reis later vanaf hetzelfde punt te hervatten. De terugreis wordt haast altijd met het openbaar vervoer afgelegd.
Kerngegevens
Geschiedenis
De Camino francés in zijn huidige loop is in de eerste helft van de 11e eeuw ontstaan; er wordt echter aangenomen dat de route al veel ouder is. Al voor Christus was Finisterre het eindpunt van een heidense tocht. Het klif, 90 kilometer westelijk van Santiago, is door de Romeinen Finisterrae gedoopt, wat 'einde van de wereld' betekent.
De traditie van de bedevaart naar Compostella gaat terug naar de tijd van Karel de Grote, nadat daar in 814 volgens de legende het graf van St.Jacob gevonden werd.
Santiago de Compostella kon in de elfde eeuw niet alleen zo'n belangrijke bedevaartsplaats worden vanwege de wonderbaarlijke verhalen over de apostel Jakobus, maar ook omdat de Abdij van Cluny in de elfde eeuw de godsvredebeweging ging stimuleren die erop gericht was in West-Europa een grotere veiligheid te bewerkstelligen.
Deze eerste kerkelijke vredesbeweging stimuleerde niet alleen giften aan kerken en kloosters, maar ook de bedevaarten naar Santiago en daarmee de opkomst van de Romaanse kunst langs de pelgrimswegen.
Tot in Spanje is daardoor de invloed van de architectuur van Cluny merkbaar. De betekenis van Cluny en de pelgrimages naar Santiago voor de reconquista tegen het islamitische Marokkaanse rijk in Zuid-Spanje is overigens beperkt. Verhalen over de heilige Jakobus en de strijd tegen de Moren dateren op zijn vroegst uit het einde van de elfde eeuw, toen de grote trek al op gang gekomen was. De enkele afbeeldingen van Matamoros (de Morendoder), zoals te zien zijn in de kathedraal van Burgos dateren zelfs pas uit de 16e en 17e eeuw.
De pelgrimshandleiding in het vijfde boek van de Codex Calixtinus uit de 12e eeuw noemt voor Frankrijk vier verschillende pelgrimsroutes. Deze beginnen respectievelijk in Tours, Vézelay, Le Puy en Saint-Gilles-du-Gard, bij Arles. De eerste drie komen samen in Saint-Jean-Pied-de-Port in de Franse Pyreneeën, de route vanuit Arles komt via de Col du Somport Spanje binnen, loopt via Jaca en komt bij Puente la Reina bij de andere routes vanuit Frankrijk.
Sinds 1993 is het Spaanse deel van de pelgrimsroute in de werelderfgoedlijst van UNESCO opgenomen. De Franse routes maken sinds 1998 deel uit van deze lijst.
Geografie
Galicië grenst in het zuiden aan Portugal, in het westen aan de Atlantische Oceaan, in het noorden aan de Cantabrische Zee en in het oosten aan de andere Spaanse autonome regio’s Asturië en Castilië en Leön
Tot het hooggebergte in Zuidoost Galicië behoren los Picos de Ancares (1826 m), de Cabeza de Manzaneda (1787 m) en de Pena Trevinca in de Serra de Queixa (2031 m).
De kust is 1200 kilometer lang, en vormt daarmee 30% van de totale Spaanse kustlengte.
Galicië omvat vier provincies: A Coruna, Pontevedra, Ourense en Lugo. In Lugo bevinden zich twee grote natuurgebieden, de Ancares en de Courel.
Voor de kust liggen de archipel van Cíes (bestaande uit de eilanden Faro, Monteagudo en het eiland van San Martino), de archipel van Ons (bestaande uit de eilanden Ons en Onza), de archipel van Sálvora (bestaande uit Sálvora, Vionta en Sagres), en andere eilanden als Cortegada, Arousa, Sisargas en Malveiras. Een groot deel van de eilanden behoort tot beschermde natuurgebieden.
Het binnenland van Galicië wordt voor een groot deel gevormd door uitgestrekte bosgebieden. Elk jaar wordt Galicië getroffen door zware bosbranden.
Het klimaat in Galicia
Galicië staat bekend als de meest regenachtige streek van Spanje. Maar is dat ook zo?
In de zomers kan het, met name in het binnenland, ook bloedheet zijn. Toch is het er in de zomer minder heet dan in de rest van Spanje. Galicië heeft een zeeklimaat, daardoor is de temperatuur gematigder dan in de rest van Spanje. Dat geldt zowel voor de zomer als de winter. De gemiddelde temperatuur in Galicië schommelt tussen 7 graden in januari en 18 graden in augustus.
Qua temperatuur geldt: hoe dichter bij de kust hoe gematigder. Naarmate je verder het binnenland van Galicië intrekt stijgt de temperatuur in de zomer en daalt deze in de winter.
In de bergen aan de rand van Galicië kenmerkt het klimaat zich ook door veel mist.
De temperatuur is gematigder is aan de kust, maar dat geldt niet voor alles. Het kan er flink waaien!
Galicia Weather, Climate and best time to visit
The Portuguese Institute for Sea and Atmosphere
Bevolking
Ondanks de hoge emigratiecijfers van de 20e eeuw is Galicië een van de dichtstbevolkte gebieden van Spanje.
De hoogste bevolkingsdichtheid vinden we in A Coruna (143 inw./km²) en Pontevedra (207 inw./km²).
Het grootste deel van de bevolking leeft op het platteland, hoewel er in de laatste decennia sprake is van een trek naar de steden. De bevolking concentreert zich in de parochies, hetgeen een overblijfsel is van de kerkelijke hiërarchie die in de Middeleeuwen ontstond.
De grootste stad is Vigo, met 293.642 inwoners (2018).
Taal
Spaans en Galicisch.
Het Galicisch (Galicisch en Portugees: galego) is een taal die wordt gesproken in de Spaanse autonome gemeenschap Galicië, gelegen in het meest noordwestelijke deel van Spanje, ten noorden van Portugal.
Om te beginnen is het goed te weten dat Galicisch een taal is en geen dialect. Het is één van de vier officiële talen van Spanje (Castiliaans, Catalaans, Baskisch en Galicisch). En er zijn vele dialecten binnen het Galicisch. Je hoort goed het verschil tussen het Galicisch van A Coruna en dat van Pontevedra.
Flora en Fauna
Sommige subtropische en zelfs tropische soorten zijn er te vinden zoals palmbomen, orchideeën etc..
De bossen en bergen van Galicië zijn de thuisbasis van de vrij rondlopende Galicische pony, hazen, wilde zwijnen, vossen, wolven en reeën.
Verschillende belangrijke vogeltrekroutes lopen door Galicië, en sommige van de ecologisch beschermde gebieden zijn speciale beschermingszones (zoals op de Ria de Ribadeo) voor deze vogels, waardoor Galicië een paradijs is voor vogelaars.
Economie
Galicië is tot enkele jaren geleden een van de armste delen van West-Europa geweest. Aan het einde van de jaren zeventig begon een proces van modernisering en industrialisatie.
Dankzij de toenemende verzelfstandiging kregen lokale industrieën toegang tot middelen die hen tot dan toe onthouden waren. De laatste jaren ontvangt Galicië regelmatig subsidies vanuit de Europese Unie. De melkproductie maakte in 2003 23% van de totale Spaanse melkproductie uit.
De vissector is de grootste van Spanje en vissersboten uit Galicië bevissen de hele Atlantische oceaan. Ook de kweek van mosselen en andere schelpdieren is belangrijk. De laatste jaren speelt de kunstmatige productie van algen een steeds belangrijkere rol.
In de jaren tachtig en negentig ontstonden er in Galicië verscheidene grote multinationals, zoals de textielgigant Inditex, en de aannemersmaatschappij Fadesa. Een belangrijke werkverschaffer is ook de automobielindustrie met een grote fabriek van Citroën in Vigo.
Toerisme speelt een toenemende rol in de economie van Galicië. De provincie is vooral populair bij de Spanjaarden zelf, vooral bij diegenen die 's zomers de hitte willen ontvluchten. Santiago de Compostela is een belangrijke trekpleister voor zowel pelgrims als Spaanse- en buitenlandse toeristen.
Electriciteit
De netspanning is 230 V en de frequentie is 50 Hz.
Verloopstekker:
Stopcontacten hebben ronde gaten en kunnen geaard of ongeaard zijn.
je hebt geen verloop- of wereldstekker nodig.
Eten, drinken
De gastronomie van Galicië is breed en gevarieerd en uit eten gaan in Galicië kan geen leukere ervaring zijn. Als je een fijnproever bent met een passie voor zeevruchten en uitstekende wijnarrangementen, dan is de geweldige regio Galicië iets voor jou.
De Galiciërs, of Gallegos, hebben een lange traditie in de gastronomie en zijn trots op hun kookkunsten, met als resultaat dat enkele van de bekendste gerechten in Spanje uit deze regio komen.
Galicië produceert meer zee- en schaaldieren dan eender welke andere regio en veel van zijn gewaardeerde producten worden dagelijks vervoerd naar de beste restaurants in heel Spanje en Europa.
Meer info: Gastronomie in Galicië
Reisroute
Donderdag 8 juni 2023 : Moorslede - Brussel - Valenca
We vertrekken met de autocar vanuit Moorslede naar de luchthaven van Zaventem. Vlucht naar Santiago de Compostela.
In Santiago is de bustransfer voorzien tot Valença, het heel mooi ogend grensstadje met Spanje. Onze eerste vernachtingsplaats.
Vrijdag 9 juni : Valenca - O Porriño
20,3 km # 13,6 km verhard/6,7 km onverhard # 390m H 429m L # 5-6,5 h
In Valença wandelen we naar de Minho-rivier die de grens met Spanje vormt. De rivier waarbij ooit de Bisschop van Tui de visvangst en het bootverkeer regelde. Via de ijzeren brug "à la Eiffel" wandelen we zo Tui binnen, één van de mooiste sites van Galicië.
Sinds de middeleeuwen is Tui een oude vestingstad. Via de "versterkte" kathedraal Santa María en het oude stadsgedeelte (casco antiguo) verlaten we de stad richting Ribadelouro. We steken er een innemend romaans bruggetje over en nemen de richting O Porriño. Hier ontdekten de Romeinen het graniet dat ze in zovele bouwwerken zouden gebruiken.
Zaterdag 10 juni 2023 : O Porriño - Redondela
15,5 km # 13,7 km verhard/1,8 km onverhard # 379m H 400m L # 4-5 h
De tweede niet zo lange etappe brengt ons via Veigadaña, O Castro, Mos en het onooglijke kleine Cabaleiros en Barreiros over pittige wandelwegen naar een oude Romeinse Miliário. Het betreft een mijlsteen die de afstanden op de Romeinse heirbanen aanduidde.
Niet voor niks stappen we in deze Camino een heel eind op het traject van de historische Via Romana XIX.
Even verder lopen we het knusse Redondela binnen. Het stadje heeft Santiago als patroonheilige en drie "coquilles Saint-Jacques" op zijn schild en vlag.
We overnachten even verder in een charmant en rustig gelegen hotel aan de Ríl;a (zee-inham) de Vigo.
Zondag 11 juni : Redondela - Pontevedra
19,7 km # 14,3 km verhard/5,5 km onverhard # 576m H 557m L # 5,5-7 h
Even buiten Redondela komen we voorbij Arcade, bekend om zijn heerlijke oesters.
Aan de rivier Verdugo bij Pontesampaio denken we aan Napoleon die, in een bloedige strijd, één van zijn meest fameuze nederlagen leed. Dit alles gedurende de Onafhankelijkheidsoorlog. De "Batalla de Ponte Sampaio" had er plaats op 7 en 8 juni 1809.
In Pontevedra, gelegen aan een Ría, bereiken we een charmante stad, hoofdplaats ook van de gelijknamige provincie. Het meest opvallende monument in de stad is de "Iglesia de la (Virgen) Peregrina", de Kerk van de Maagd als Pelgrim, patrones van de stad en voorgesteld als pelgrim met stok, kalebas en schelp.
Toeval dat het grondplan van de kerk de vorm van een schelp heeft?
En waarom niet eens afspreken op het mooie "Plaza de la Leña", het pleintje waar vroeger hout verhandeld werd?
Maandag 12 juni 2023 : Pontevedra - Caldas de Reis
21,3 km # 14,2 km verhard/7,1 km onverhard # 424m H 429m L # 5,5-7 h
We verlaten Pontevedra via "El puente viejo", die misschien wel de naam gaf aan de stad. Een mooie wandeling leidt ons via Alba naar San Amaro, een ideale plek voor de middagpauze.
Verder gaat het via A Cancela en Tibo naar Caldas de Reis, eindbestemming van de etappe. Maar wat voor één! Caldas is heel bekend bij botanici. Het park aan de oever van de rivier Umia, in het centrum van de stad, herbergt niet minder dan een 70-tal uitheemse boomsoorten die afkomstig zijn uit de 5 continenten.
In de Romeinse periode waren de warmwaterbronnen al heel fameus. Nog steeds is Caldas (letterlijk: warm water) een belangrijk thermaal oord. Nu nog kunnen we er na de wandeling "pootje baden" in één van de warmwaterbronnen.
Dinsdag 13 juni: Caldas de Reis - Padrón
18,9 km # 11,0 km verhard/7,9 km onverhard # 418m H 431m L # 5-6,5 h
Deze wandeling leidt ons via dorpjes naar Padrón, vooral bekend om zijn kleine pepertjes. "Los pimientos de Padrón: unos pican, otros no". Overal in Spanje hoor je dit gezegde over de pepertjes die allesbehalve pikant zijn. Behalve af en toe eentje. Durven we proeven?
Volgens de legende zou de naam Padrón met ‘pedrón’ te maken hebben. Het betreft een oude Romeinse mijlsteen langs de weg die in de rivier terecht gekomen zou zijn en er het bootje zou tegengehouden hebben, waarop het levenloze lichaam lag van de Heilige Jacobus.
Deze steen is zelfs te zien in de parochiekerk toegewijd aan Santiago.
Woensdag 14 juni : Padrón - Santiago de Compostela
24,7 km # 19,7 km verhard/5,0 km onverhard # 648m H 402m L # 7-9 h
Net buiten Padrón brengt onze laatste dagtocht ons eerst naar Iria Flavia, een belangrijke Romeinse nederzetting en eveneens de geboorteplaats van romanschrijver Camilo José Cela, Nobelprijswinnaar Literatuur in 1989.
Santiago wenkt echter. Het ontdekken van de torens van de kathedraal laat misschien zo lang op zich wachten. Die laatste loodjes.
Het is altijd een heel speciaal en emotioneel moment te arriveren op de Plaza del Obradoiro, net tegenover de kathedraal. Samen met zoveel andere pelgrims die uit alle uithoeken van Europa toestromen, mekaar in de armen vallen. Wenend of net niet.
We bezoeken de kathedraal. Wie het wenst kan zijn "Credencial" afhalen, een mooi gepersonaliseerd documentje waarop in het Latijn vermeld staat dat je de Camino afgewandeld heb.
Proficiat! Voor zo’n certificaat moet je op zijn minst 100 km wandelen (of 200 km fietsen).
In Santiago zoeken we ook ons hotel op voor de laatste overnachting.
Donderdag 15 juni : Santiago de Compostela - Porto - Brussel - Moorslede
We nemen het vliegtuig van Porto naar Zaventem. Transfer van Zaventem naar Moorslede.